بهداشت و مراقبت, روانشناسی کودک, نوزاد و کودک
مزایا و معایب نگهداری کودک در مهدکودک
آبان
مهدکودک در مقایسه با سایر مراکز نگهداری کودک بهتر است چون بچه مهارت شنیداری و گفتاری و حتی روابط اجتماعی و سایر مهارت هایش ارتقا پیدا می کند. بعضی مهدکودک ها نوزادان شش هفته‌ای را هم می‌پذیرند و بسیاری از آن ها امکان مراقبت از بچه ها را تا پیش‌دبستانی دارند. برای همین اگر شاغل هستید و امکان نگه داری فرزند خود را به طور تمام وقت ندارید می توانید او را به طور نیمه وقت در مهد کودک بگذارید و حتی لازم نیست به اندازه‌ای که برای گرفتن یک پرستار بچه لازم است هزینه کنید، برای مهد هزینه بپردازید. از دیگر مزایای آن میتوان گفت مهدکودک مانند پرستار استعفا نمی‌دهد و وقتی به آن نیاز دارید در دسترس است.
مهد کودک مکانی است که در آن کودکان به صورت گروهی نگهداری می‌شوند. در مهد کودک برنامه‌های آموزشی و بازی‌های گروهی در نظر گرفته می شود. در برخی مهدها کودکان زیر ۵ یا ۶ سال نگهداری می‌شوند. زمانی که کودک خود را به این گونه مراکز می‌سپارید مطمئن شوید که مهد کودک به اندازه کافی مربی مهد مناسب دارد. تعداد کافی مربی برای رسیدگی به تغذیه، بازی و ناراحتی‌های کودکان ، کمک می کند که همه کودکان از مزایای مربی مهد کودک بهره ببرند.
بعضی از پدران و مادران با استخدام پرستار کودک در خانه موافق نیستند و در این مواقع به دنبال مهد کودک مناسب می باشند. اما مهد کودک ایده آل باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
اگر به دنبال پیدا کردن مهد کودک مناسب برای فرزند خود هستید تحقیقات در زمینه های زیر درباره مهد ضروری است:
- سطح سواد و دانش مربیان مهد کودک چگونه است؟
- در صورت بیماری کودک، مهد چه اقداماتی انجام می دهد؟
- آیا از کودکان در هنگام بازی کردن مراقبت کافی می شود؟
- در مهد کودک بر چه اساسی کودکان دسته بندی می شوند؟
- آیا پدر و مادر کودک هر زمان بخواهند می توانند کودک خود را ببینند؟
- حس خودتان در زمانی که در مهد حضور دارید را در تصمیم گیری تان لحاظ کنید.
مهدکودک ها
سوال مهم این است که ماندن بچه در خانه پیش مادربزرگ یا پدربزرگ بهتر است یا رفتن به مهدکودک. گاهی مادران شاغل به دلیل مشغله و سرکار رفتن نمی توانند از بچه مراقبت کنند. در این شرایط باید به بهترین انتخاب برای بچه‌ها فکر کرد. اگر مادربزرگ و پدربزرگ شرایط و امکان نگه داری بچه‌ها را دارند باید از این موقعیت استفاده کرد و بچه را به آنها سپرد. اما همیشه این امکان وجود ندارد.
در این زمان پرستار گرفتن یا سپردن به مهد گزینه‌هایی است که به ذهن خانواده‌ها می‌رسد. دردسرهای پیدا کردن پرستار مطمئن و مهربان که بچه در کنارش احساس آرامش کند انقدر زیاد است که مادران ترجیح می‌دهند سراغ مهد کودک برود.
مراکز نگهداری روزانه کودکان مثل مهدکودک‌ها یکی از گزینه‌های موجود معمول برای نگهداری از بچه‌هاست. مهدکودک‌ها معمولاً هزینه متوسطی برای نگهداری تمام‌وقت از کودک دارند. اگر قصد دارید فرزندتان را در یکی از مهدکودک‌های نزدیک محل سکونتتان ثبت‌نام کنید، بهتر است اول مزایا و معایب مهدها را بدانید.
مزایا: برخی مزایای مهدکودک ها شامل موارد زیر است:
- هزینه آن شاید کمتر از پرستار گرفتن باشد.
- قابل اتکاست، یعنی مثل پرستار بچه با شما تماس نمی‌گیرد که امروز به هر دلیلی نمی‌تواند بیاید.
- معمولاً نظارت زیادی روی کودکان دارند.
- کودکان با بچه‌های هم سن و سال یا دیگر گروه‌های سنی تعامل و معاشرت می‌کنند.
- کارکنان آن در حوزه آموزش خردسالان تعلیم دیده‌اند.
- مجوز دارند و تحت نظارت قانونی هستند.
معایب: اما مهدکودک‌ها هم معایبی دارند که برخی از آنها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- هر کدام از مربیان مهدکودک نگهداری بیش از یک کودک را به عهده دارند.
- پیدا کردن مراکزی که از کودکان زیر یک سال نگهداری می‌کنند می‌تواند دشوار باشد.
- در خدمات نگهداری گروهی، کودکان بیشتر بیمار می‌شوند.
- بیشتر مراکز از کودکان بیمار نگهداری نمی‌کنند.
- این مراکز در طول بیشتر تعطیلات بسته هستند.
- زمان بردن کودک به مهدکودک و برداشتن او سختگیرانه و محدود است.
مراکز پیش‌دبستانی
اگرچه پیش‌دبستانی‌ها در واقع زیرمجموعه مراکز نگهداری روزانه مثل مهدکودک‌ها هستند و توسط همان نهادها نظارت و قانون‌گذاری می‌شوند اما آنها معمولاً تمرکز آموزشی و علمی بیشتری دارند و برای کودکان چهار تا شش ساله مناسب هستند.
مزایا: مزایای این مراکز می‌تواند به شکل زیر باشد:
- محیط ساختارمند و نظام‌مندی دارد.
- نظارت و قانون‌گذاری خوب دارد.
- همیشه هست و قابل اتکاست؛ استعفا نمی‌دهد و مریض نمی‌شود.
- برنامه آموزشی مناسب از لحاظ تکاملی دارد.
- مربیان در زمینه آموزش خردسالان تعلیم رسمی دیده‌اند.
- زمان مشخص برای تعامل کودکتان با دیگر کودکان وجود دارد.
- فعالیت‌ها و گردش‌های علمی در این مراکز بیشتر است.
معایب: معایب مراکز پیش‌دبستانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- معلم‌ها باید از بیشتر از یک کودک مراقبت کنند.
- کودکان بیشتر بیمار می‌شوند و مدارس اجازه نمی‌دهند کودکان بیمار به مدرسه بروند.
- در طول بیشتر تعطیلات بسته هستند.
- زمان حاضر شدن کودک در پیش‌دبستانی و برداشتن او سختگیرانه است.
خانه بازی کودک
خانه بازی مکانی است که امکانات و وسایل بازی، سرگرمی و فعالیت‌های مختلف برای کودک شما دارد. اما این مکان‌ها نیز مزایا و معایبی دارد که برخی از آنها می‌تواند به شکل زیر باشد.
مزایا: برخی مزایای خانه‌های بازی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تعداد کودکان در مقایسه با مهدکودک‌های بزرگ کمتر است.
- از بیشتر انواع خدمات نگهداری از کودکان ارزان‌تر است.
- کودکان با بچه‌های هم‌سن و سال یا دیگر گروه‌های سنی معاشرت می‌کنند.
- معمولاً انعطاف‌پذیری بیشتری در مورد زمان بردن کودک به آنجا و برداشتن او وجود دارد.
- ممکن است در روزهای تعطیلات هم باز باشند.
معایب: مثل هر جای دیگری، خانه‌های بازی نیز می‌تواند معایبی به شرح زیر داشته باشد:
- در خدمات نگهداری گروهی، کودکان بیشتر بیمار می‌شوند.
- بسیاری از اداره‌کنندگان این مهدکودک‌ها ممکن است در زمینه آموزش خردسالان تعلیمی ندیده باشند.
- نظارتی بر مربیان این مهدکودک‌ها وجود ندارد.
- برای گرفتن مجوز این مراکز سخت‌گیری کمتری وجود دارد.
مهدکودک خانگی
مهدکودک‌های خانگی در ایران رایج نیستند، اما شاید خود شما بتوانید با کمک برخی از مادران مورد اعتمادتان این مکان‌ها را در خانه‌های خودتان به شکل نوبتی دایر کنید. همچنین می‌توانید یکی از دوستان آگاه و قابل اعتمادتان را که در مورد بچه‌ها اطلاعات خوبی دارد انتخاب کنید و حتی هزینه‌ای هم برای نگهداری تمام‌وقت او از کودکانتان در نظر بگیرید.
مزایا: برخی از مزایای این نوع مراقبت از کودک ممکن است به شکل زیر باشد:
- فضایی شبیه خانه و مهرآمیز دارد.
- می‌تواند ارزان‌تر از بقیه موارد باشد.
- خود شما می‌توانید زمان و برنامه کودکتان را شخصاً تعیین کنید.
- شخص مراقب، خصوصیات کودک شما را می‌داند.
- شخص مراقب به احتمال زیاد فلسفه و نگرش تربیتی شما را در مورد فرزندتان رعایت می‌کند.
- کودک شما مراقب را می‌شناسد و کمتر حس غریبگی می‌کند.
معایب: اما این روش نگهداری نیز بدون ایراد نیست. برخی از ایردهای این روش شامل موارد زیر است:
- اگر مراقب بیمار شود، جایگزینی ندارد.
- مثل هر مکان دیگری بچه‌ها می‌توانند رفتارهای بد و خوب یکدیگر را یاد بگیرند.
- مراقب شما به احتمال زیاد در رابطه با نگهداری از کودکان آموزش رسمی ندیده است.
بهترین سن برای رفتن به مهدکودک
اگر کودک در سنین غیر مناسب به مهدکودک فرستاده شود، احساس طرد شدن از سوی مادر می‌کند و حس طردشدگی و دوری از خانواده در شکل‌گیری شخصیت او تأثیر می‌گذارد، بنابراین در این کودکان ممکن است احساس خشم و رنجش و افسردگی ملاحظه شود.
کودک تا سه سالگی نیاز به محبت وامنیت خانواده دارد. اگر برای مادر امکان ماندن در خانه نباشد و کسی از نزدیکان، مثل مادربزرگ و خاله یا عمه برای نگه داری کودک حضور نداشته باشند چاره‌ای جز رفتن به مهد نیست.
زیر سه سال کودک ممکن است دچار اضطراب جدایی بشود و حتی واکنش‌های جسمانی بدی هم از خود نشان دهد. مثلا دچار لکنت زبان شود. در این شرایط باید سریع مهد رفتن قطع شود و بعد از اینکه بچه از نظر روحی آمادگی داشت دوباره او را به مهد فرستاد. تا قبل از ۳ سالگی، مهم‌ترین مساله‌ای که باید در نظر گرفته شود، انتقال خوب و کامل محبت به شیرخوار است.
کودک باید احساس کند در مدتی که مادر نیست، به وسیله مربی حمایت می‌شود. ارتباط مادر با مربی به این تبادل محبت کمک زیادی می‌کند. اما بعد از سه سالگی سن آموزش و تربیت پذیری کودک شروع می‌شود و باید به مهد برود.
از طرف دیگر ممکن است کودک در این سه سال به حدی به مادر وابسته شده باشد که رفتن به مهد برایش دشوار باشد و این بار با آگاهی کامل از مادر جدا نشود.
برای این کار باید به کودک زمان بدهید محیط جدید را بپذیرد. قبول کنید او فقط با شما بوده و ناگهان جدا شدن برایش سخت است. اگر امکان حضور در کلاس را به شما دادند همراهش در کلاس بمانید تا ترسش بریزد. اگر نه در مهد حضور داشته باشید تا هر لحظه ترسید شما را ببیند.
کلام آخر
اگر کودک در سن مناسب به مهد برود فوایدی دارد که از جمله مستقل شدن و اجتماعی شدن کودک است. کودکی که در یک محیط عمومی ساعاتی از روز را در کنار کودکان دیگر و مربیان می گذراند به تدریج در انجام کارها و امور شخصی اش مستقل می شود و در مراودات خارج از محیط خانواده موفق تر عمل خواهد کرد. در مهد کودک ها آموزش های مناسب سن کودکان به آنها داده می شود که در پرورش خلاقیت و استعدادهای آنان موثر است. همچنین نتایج نشان داده است که مهدکودک‌ها تأثیر مثبتی بر شکل‌گیری و بهبود سبک‌های دلبستگی کودکان به والدین داشتند.