زمان بندی واکسیناسیون نوزاد

یکی از بهترین راه های محافظت از کودک در برابر بیماری هایی مانند سرخک ، سرخچه ، کزاز و مننژیت از طریق واکسیناسیون است. این تزریقات طبق برنامه ریزی خاصی انجام می شود که برای سلامت کودک شما بسیار حیاتی می باشد و البته ممکن است کمی استرس زا باشد. برنامه واکسیناسیون به منظور پیشگیری از بیماریهای خطرناک تهیه شده است و مهمترین بخش تامین سلامت کودک را تشکیل می دهد. بعضی از این بیماری‌ها (مانند: فلج اطفال، سرخک، دیفتری و غیره) ۵۰ سال پیش بسیار شایع بودند ولی امروزه به علت انجام واکسیناسیون همگانی موارد ابتلا به آن‌ها بسیار کاهش یافته و در حال ریشه‌کن شدن است. به یاد داشته باشید با انجام واکسیناسیون علاوه بر کودک دلبند خود، در جلوگیری از شیوع بیماری از سایر نوزادان و کودکان نیز محافظت می کنید.

آگاهی دقیق از نحوه واکسیناسیون و روش های مراقبتی، از کودکتان در برابر بسیاری از عوارض محافظت می کند. در ادامه با انواع واکسن های ضروری نوزادی و برنامه تزریق آن آشنا خواهید شد.

واکسن چگونه از بیماری پیشگیری میکند؟

واکسن همان نسخه مرده یا ضعیف شده یک میکروب هستند که به سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا در صورتی که در آینده میکروب واقعی وارد بدن شد، سیستم ایمنی بتواند سریعا آن را تشخیص داده و از بین ببرد.

در واقع واکسن سیستم ایمنی بدن را تحریک می کند تا آنتی بادی را تولید کند ، دقیقاً مثل این که در معرض بیماری هستید. پس از واکسیناسیون ، بدون نیاز به ابتلا به این بیماری ، نسبت به آن بیماری مصونیت دارید. این همان چیزی است که واکسن ها را به یک داروی قدرتمند تبدیل می کند.

اهمیت واکسن بدو تولد نوزاد

نوزادان تازه متولد شده به دلیل سطح ایمنی پایین بدن، مستعد ابتلا به انواع بیماری‌های عفونی هستند. هرچند تغذیه با شیر مادر، نوزاد را دربرابر بسیاری‌ از بیماری‌ها محافظت می‌کند. اما این مصونیت کامل نبوده و با گذشت یک سال از بین می‌رود. علاوه بر این تعداد زیادی از نوزادان از شیر مادر تغذیه نمی‌کنند. به‌هرحال تزریق واکسن بدو تولد همه نوزادان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. توجه به جدول زمانبندی واکسیناسیون کودکان، به کاهش شیوع و انتقال بیماری در خردسالان و بزرگسالان نیز کمک می‌کند.

جدول زمانبندی واکسیناسیون کودکان در ایران

برای برخی بیماری‌های خاص واکسن‌هایی وجود دارد که از بدو تولد نوزاد شروع می‌شود و تا سال‌های بعدی زندگی او ادامه دارد که شامل موارد زیر است:

مراقبت بعد از واکسن بدو تولد نوزادان

واکنش‌های بعد از واکسن همانند؛ تب خفیف، بثورات پوستی و تورم، قرمزی و درد در محل تزریق، طبیعی هستند و خیلی زود از بین می‌روند. با این حال بهتر است پس از واکسن بدو تولد نوزاد، به وضعیت جسمی او توجه کنیم و مراقبت‌های لازم را به عمل بیاوریم.

• همیشه قراردادن پارچه سرد و مرطوب در صورتی که باعث سرما و اذیت نوزاد نشود، راه‌حل خوبی برای کاهش درد و تورم جای واکسن است.
• بعد از واکسیناسیون، به تغذیه نوزاد بیشتر توجه کنید و مطمئن شوید که تغذیه کافی را دریافت می‌کند. البته این را هم در نظر داشته باشید که بی‌اشتهایی یکی از عوارض بعد واکسیناسیون است و ممکن است فرزند شما تا 24ساعت بعد از تزریق واکسن، بی‌اشتها باشد.
• برقراری تماس پوستی و نوازش‌های مادر و به ‌آغوش گرفتن نوزاد، به کاهش بی‌قراری نوزاد کمک می‌کند.
• در صورت ایجاد زخم روی جای واکسن ب‌ث‌ژ روی بازو، آن را نبندید و اجازه دهید خود‌ش خوب شود.
• استحمام نوزاد بعد از واکسیناسیون مشکلی ندارد.

عوارض احتمالی بعد از واکسیناسیون

اگرچه واکسن ها برای محافظت دربرابر بیماری طراحی شده اند، اما مانند هر داروی دیگری می توانند عوارض جانبی مانند تب، درد و یا قرمزی در محل تزریق ایجاد کنند. این واکنش های خفیف بدون نیاز به مداخله ی خاصی طی چند روز از بین می روند. لازم به ذکر است عوارض جانبی طولانی مدت بسیار نادر است اما ممکن است شامل تشنج یا واکنش آلرژیک مهلک باشد.

دقت کنید که خودداری از واکسیناسیون نوزاد می تواند کودک شما و حتی دیگران را در معرض بیماری های کشنده قرار دهد. پس بهتر است اگر در مورد واکسن سؤال یا نگرانی دارید ، حتما با پزشک متخصص اطفال فرزند خود صحبت کنید تا با خیال آسوده و بدون استرس این فرآیند ضروری را برای کودکتان انجام دهید.

آیا تب بعد از واکسن کودکان طبیعی است؟

دمای طبیعی بدن کودکان حدود 36.4 درجه سانتی‌گراد است. اما ممکن است این دما بین کودکان و در زمان‌های متفاوت کمی تغییر کند. زمانی می‌توان بگویید ((کودک من تب دارد)) که دمای بدن او از 37.5 درجه سانتی‌گراد بالاتر رفته باشد. تب هم مثل سرفه و عطسه یکی از پاسخ‌های طبیعی سیستم ایمنی نسبت به ورود عامل بیماری‌زا به بدن است. واکسن هم حاوی میکروب کشته‌شده یا ضعیف‌شده و یا ذرات بیماری‌زای میکروب است. برای مثال تب بعد از واکسن 18 ماهگی، به علت مبارزه سیستم ایمنی بدن با باکتری‌های عامل بیماری دیفتری، کزاز و سیاه سرفه رخ می‌دهد. بیشتر واکسن‌ها مخصوصا واکسن پنتاوالان (پنجگانه)، MMR، آنفلوانزا و آبله مرغان موجب تب بعد از واکسن می‌شوند.

چطور بفهمیم که کودک واقعا تب دارد؟

فرض کنید بعد از تزریق واکسن دو ماهگی به خانه بازگشته‌اید. احساس می‌کنید که کودک شما در لمس داغ است. در مراقبت بعد از واکسن دو ماهگی، قبل ازهر کاری اطمینان پیدا کنید که تب کودک ناشی از احساس شما یا واقعی است؟ پیشانی، شکم و کمر کودک تب‌دار گرم‌تر از حالت عادی هستند. حالا برای اثبات وجود تب از یک تب‌سنج دیجیتال یا جیوه‌ای استفاده کنید. می‌توانید این تب‌سنج‌ها را از داروخانه تهیه کنید و طرز استفاده از آن‌ها را دقیق بپرسید.

تاثیر استامینوفن قبل و بعد از واکسن در پایین آوردن تب

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که برای پایین آوردن تب کودک چه باید کرد؟ در برنامه واکسیناسیون آگاهی از نحوه صحیح تجویز دُز قطره استامینوفن قبل و بعد از واکسن برای کنترل تب ناشی از آن در کنار اسهال شدن بعد از واکسن بسیار حائز اهمیت است. مراقبت‌های لازم بعد از واکسن مانند درمان سفت شدن جای واکسن ، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های والدین کودکان زیر دو سال است.

اگر در نهایت والدین بر اساس حال کودک و نظر پزشک تصمیم به مصرف تب‌بر گرفتند، توصیه می‌کنیم ابتدا از استامینوفن به جای ایبوپروفن استفاده کنند. در صورت عدم کاهش تب می‌توانند از شربت ایبوپروفن برای کاهش تب واکسن استفاده کنند. البته از ایبوپروفن برای کودکان زیر شش ماه یا وزن کمتر از 5 کیلوگرم استفاده نکنید. فراورده‌های استامینوفن به صورت قطره، شربت، شیاف و قرص برای مصرف در بازار موجود هستند. بهتر است اولین دوز این‌دارو چهار ساعت پس از تزریق واکسن و مشخص شدن تب مصرف شود. شیردادن بعد از قطره استامینوفن بلامانع است. تجویز استامينوفن بعد از واكسن آنفلونزا در نوزادان و کودکان برای کاهش تب مجاز است.

راهکارهای غیردارویی پایین آوردن تب ناشی از واکسن کودک

• پیش از هر چیز بدانید؛ از همان ابتدا نیازی به مصرف شربت، شیاف یا قطره استامینوفن قبل و بعد از واکسن برای تب کودکان نیست.
• به اندازه تمایل نوزاد از شیر و بعد از شروع غذای کمکی، از شیر و مایعات مجاز به او بدهید تا علائم کم‌آبی بروز نکند.
• هنگام شب حال عمومی و تب کودک را مرتب بررسی کنید.
• بیش از حد به او لباس نپوشانید. می‌توانید از پاشویه پای کودکان نیز کمک بگیرید.
• اگر تب کودک بیشتر از 38 درجه سانتی‌گراد است یا علامتی از کم‌آبی بدن دارد، به پزشک مراجعه کنید.