ریزش مو در کودکان و مراقبت های آن

به نظر می رسد ریزش مو می تواند در هر سنی از جمله نوزادی اتفاق افتد. طبق گزارش آکادمی اطفال آمریکا، بیشتر نوزادان در چند ماه اول زندگی یا حتی تمام طول مدت آن دچار ریزش مو می شوند و موهای خود را از دست می دهند و این کاملا طبیعی است. اغلب طی شش ماه اول زندگی، موهایشان را از دست می‌دهند اما جایی برای نگرانی وجود ندارد. شاید فکر کنید نوزاد تازه متولد شده شما کچل باشد، اما با بررسی دقیق پوست سر نوزادتان احتمالاً موهای کم‌رنگ، کرکی و فوق العاده ظریفی پیدا خواهید کرد. این نوع کچلی گاهی ممکن است تا اولین سالگرد تولد کودک ادامه یابد. پس تا آن زمان، کمتر درگیر مراقبت و نگهداری از موی سر نوزاد هستید، چون هیچ کاری نیست که بتوانید برای ریزش موی نوزاد به علت تغییر سطح هورمون‌ها انجام دهید، غیر از اینکه منتظر دیدن موهای آتی او بمانید.

به این ریزش مو آلوپسی گفته می شود و در نوزادان می تواند چندین عامل تحریک کننده از هورمون ها گرفته تا وضعیت خواب داشته باشد. خبر خوب این است که ریزش موی نوزادان معمولا با مشکلات پزشکی همراه نیست. سرعت رشد مجدد موی نوزادان متفاوت است و قانونی ثابت در این مورد وجود ندارد.

ریزش مو در نوزادان

ریزش موی نوزاد کاملاً طبیعی است و جایی برای نگرانی وجود ندارد. نوزادان اغلب طی شش ماه اول موهایشان را از دست می‌دهند. این نوع از ریزش مو تلوژن افلوویوم نامیده می‌شود.

اما چرا این اتفاق می‌افتد؟ مو یک مرحله رشد و یک مرحله استراحت دارد. مرحله رشد حدود سه سال و مرحله استراحت حدود سه ماه طول می‌کشد؛ هرچند طول مرحله‌ استراحت از یک ماه تا شش ماه هم نرمال است. در طول مرحله استراحت، مو در فولیکول باقی می‌ماند تا زمانی که موی جدید شروع به درآمدن کند.

معمولاً، در هر زمانی حدود ۵ تا ۱۵ درصد از موهای روی سر در مرحله استراحت هستند، اما استرس، تب یا تغییر در سطوح هورمون‌ها می‌تواند باعث شود که تعداد زیادی از موها با هم وارد یک مرحله استراحت شوند. ریزش مو زمانی شروع می‌شود که موهای جدید در حدود سه ماه بعد، یعنی زمانی که مرحله رشد مو دوباره آغاز می‌شود، شروع به درآمدن می‌کنند. به علاوه، کاهش سطح هورمون‌های بدن پس از زایمان نیز باعث ریزش مو در بسیاری از تازه‌مادران و نوزادان می‌شود.

در برخی از نوزادان ، رشد مجدد مو تقریباً در همان زمان ریزش مو اتفاق می افتد، بنابراین ممکن است تفاوتی در حجم موی نوزاد مشاهده نکنید. در برخی از نوزادان، موها به سرعت می ریزند و کودک را تقریبا کچل می کند که هر دو شکل کاملا طبیعی است.

والدین گاهی اوقات شگفت‌زده می‌شوند که وقتی کودک موهای جدیدی درمی‌آورد، رنگ و بافت آنها کاملاً متفاوت از موهایی است که با آنها متولد شده بود. همچنین اگر متوجه شدید که کودک شما روی سرش تکه‌های کچلی دارد، به شیوه‌ نشستن و خوابیدن او توجه کنید. اگر او همیشه به یک سمت می‌خوابد یا تمایل دارد در حین نشستن پشت سر خود را به پشتی صندلی کودک تکیه دهد، ممکن است در آن ناحیه موهایش بریزد. همچنین اگر سر خود را به تشکش می‌مالد ممکن است یک تکه‌ بدون مو روی سرش ایجاد شود.

شرایط دیگری هم وجود دارد که باعث ریزش مو می‌شوند اما آنها در کودکان زیر 12 ماه بسیار غیرمعمول هستند. در ادامه علل کلی ریختن موی نوزاد و کودک را بدانید.

دلایل ریختن موی کودک

چند دلیل احتمالی برای ریزش موی بچه‌ها وجود دارد که هر کدام علائم، علل و درمان‌های مخصوص به خودش را دارد. برخی از علل دیگر ریزش مو در کودکان عبارت است از:

• تلوژن افلوویوم : کودک شما با تمام فولیکول های موههای دوران جنینی به دنیا می آید . فولیکول مو بخشی از پوست است که رشته های مو از آن رشد می کند. در بدو تولد ، بعضی از فولیکول ها به طور معمول در مرحله استراحت هستند (که مرحله تلوژن نامیده می شود) و برخی دیگر در مرحله رشد (مرحله آناژن) هستند. اما عوامل خاصی می توانند فاز تلوژن را تسریع کنند و باعث ریزش مو شوند. در طول بارداری هورمونهایی از طریق بند ناف به مادر و نوزاد می رسد که سبب رشد موهای هر دو می شود . اما پس از تولد ، مقدار این هورمون ها افت می کنند و باعث ریزش مو در کودک و حتی مادر می شوند. نظریه ای وجود دارد که بیان می کند استرسی که در حین زایمان به مادر و نوزاد وارد می شود می تواند گاهی باعث وارد شدن نوزاد به فاز تلوژن افلوویوم و ریزش مو شود.

• کچلی قارچی یا (تینئا کاپیتیس) : ناحیه‌های کچل جدا از هم به همراه پوسته‌های قرمز و خشک و گاهی اوقات نقاط سیاه در جایی که موها شکسته است، می‌تواند به معنای آن باشد که کودک یک عفونت قارچی مسری به نام تینئا کاپیتیس یا همان کچلی قارچی دارد که این مورد از شایع‌ترین علل ریزش مو در بچه‌هاست.

• آسیب فیزیکی : آسیب فیزیکی هم یک دلیل دیگر است. برای مثال سفت بستن موها در مدل دم ‌اسبی یا موی بافته‌شده می‌تواند باعث ریزش مو شود که اصطلاحا به آن ریزش آلوپسی کششی می گویند.

• اصطکاک مو با سطوح : نوزاد ممکن است به دلیل مالش موی سر بر روی سطوح سخت مانند تشک های تختخواب ، کالسکه و میز بازی ، موهای پشت سر خود را از دست دهد. این نوع ریزش موکه طبیعی است ، آلوپسی پس سری نوزادان یا آلوپسی اصطکاکی نامیده می شود. این قسمت های خالی شده از مو در حدود هفت ماهگی شروع به پر شدن مجد می نماید .

• اختلال موکَنی : تریکوتیلومانیا یا اختلال کندن مو نوعی بیماری ست که در آن کودکان موهای خود را می کَنند. این نوع ریزش منطقه‌ای مو بر اثر کشیدن، کندن و پیچاندن مو ایجاد شده و با موهای شکسته با طول‌های مختلف مشخص می‌شود. لکه‌ها معمولاً در سمت دست غالب کودک دیده می‌شوند. تریکوتیلومانیا ممکن است حاصل یک عامل استرس‌زا و یا شرایط اضطرابی در زندگی کودک مثل ازدست‌دادن پدربزرگ و مادربزرگ، تولد خواهر یا برادر، یا طلاق یا استرس ناشی از مدرسه ایجاد شود. اگر متوجه شدید که فرزندتان موهایش را می‌کشد، سرزنش کردن او راه مناسبی برای توقف این عمل نیست.

• آلوپسی آره‌آتا : اگر کودک شما نواحی صاف، گرد و کاملاً کچلی روی سرش داشته باشد، ممکن است آلوپسی آره‌آتا داشته باشد؛ عارضه‌ای که در آن سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو حمله می‌کند و رشد مو را به شدت کاهش می‌دهد. این نوع از ریزش مو معمولاً در تکه‌های جدا از هم ظاهر می‌شود، اما می‌تواند تمام موهای بدن را درگیر کند.

• عارضه‌های دیگر : برخی عارضه‌های پزشکی مانند کم‌کاری تیروئید یا کم‌کاری غده هیپوفیز نیز می‌تواند باعث ریزش مو در تمام سر بچه‌ها شود، هرچند این غیرمعمول است.

همچنین اگر ریزش موی فرزندتان نتیجه یک درمان پزشکی مثل اثر جانبی دارو، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی باشد، احتمالاً پزشک قبلاً آن را توضیح داده است.

کمبود مواد مغذی و ریزش موی کودک

تغذیه مناسب برای سلامت بدن ضروری است. هنگامی که کودک به میزان کافی ویتامین، مواد معدنی و پروتئین دریافت نکند دچار ریزش مو می شود. ریزش مو ممکن است علامت اختلالات تغذیه ای مانند پرخوری یا بی اشتهایی و همینطور عارضه جانبی رژیم غذایی کم پروتئین گیاهخواری یا وگانی باشد.

کمبود مواد مغذی زیر می تواند دلیل ریزش موی کودک شود:

• آهن
• روی
• نیاسین (ویتامین B3)
• بیوتین (ویتامین B7)
• پروتئین و آمینو اسیدها
• میزان بیش از حد ویتامین A هم می تواند منجر به ریزش مو شود.

متخصص کودکان می تواند برنامه غذایی سالمی به شما پیشنهاد دهد و یا مکمل هایی برای جبران کمبود مواد مغذی تجویز کند.

درمان ریزش مو در کودک

هیچ کاری نیست که بتوانید برای ریزش موی نوزاد به علت تغییر سطح هورمون‌ها انجام دهید، جز این‌که منتظر دیدن موهای آتی او بمانید. ریزش موهای نوزاد به ندرت نیاز به درمان جدی دارد. بیشتر موهایی که در چند ماه اول زندگی از دست می روند در طی ماه های ۶ تا ۱۲ مجددا رشد می کنند.

اما قبل از هر فکر و تصمیمی بد نیست با پزشک فرزندتان صحبت کنید. او اول مشخص می‌کند چه چیزی موجب ریزش مو شده است، تا بتواند در مرحله بعد درمان مناسب را شروع کند. برای مثال، اگر کودک شما کچلی قارچی داشته باشد، پزشک یک داروی ضدقارچ تجویز خواهد کرد. برخی از روش‌های درمان ریزش موی کودکان به شکل زیر است:

• اگر فرزند شما آلوپسی آره‌آتا دارد، پزشک ممکن است داروهایی را برای تحریک رشد موی او تجویز کند، یا شما را برای ارزیابی بیشتر به متخصص پوست ارجاع دهد. بعضی از بچه‌ها بدون درمان و خودبه‌خود از آلوپسی آره‌آتا رهایی می‌یابند.
• اگر ریزش موی فرزندتان به علت آسیب فیزیکی است، باید تا وقتی موها دوباره رشد می‌کند برای مدتی با موها و پوست سرش با ملایمت رفتار کنید. به یاد داشته باشید که موهای بچه‌ها ظریف‌تر و شکننده‌تر از موهای بزرگسالان است. مدل‌های طبیعی را برای موهایش انتخاب کنید و آنها را خیلی آرام شانه بزنید.
• اگر نقطه‌ کچل روی سر کودکتان به این خاطر است که زمان زیادی به یک حالت باقی مانده است، سعی کنید شیوه‌ خوابیدن کودکتان در طول چرت های روز و خواب شب را به تناوب تغییر دهید. اگر شما معمولاْ سر کودک را در یک سمت ثابت تخت می‌گذارید، سعی کنید یک شب در میان، سرش را در سمت دیگر تخت قرار دهید. کودک به طور طبیعی سرش را به سمت دیگر برمی‌گرداند تا بتواند به بیرون تختش نگاه کند، بنابراین روی بخش متفاوتی از سرش قرار می‌گیرد.
• اگر خواب ناآرام و بی‌قرار مشکل ریزش مو را ایجاد کرده است، وقتی فرزندتان بزرگ‌تر شود و در طول شب آرام بخوابد ریزش مویش احتمالاً خودبه‌‌خود برطرف می‌شود.
• اگر یک بیماری باعث ریزش موی فرزندتان شده است، نیازی به انجام هیچ کاری نیست و فقط باید در طول چند ماه آینده که موها دوباره درمی‌‌آید صبور باشید.
• اگر فرزندتان عادت به کشیدن موهایش دارد، سرزنش کردن او راه مناسبی برای توقف این عمل نیست. به جایش، با پزشک خود مشورت کنید تا به علت اضطراب، عصبانیت یا سرخوردگی کودک پی ببرید. وقتی علت زمینه‌ای برطرف شد، او احتمالاً عادتش را کنار می‌گذارد و موهایش دوباره برمی‌گردند.

هرچند هیچ تضمینی وجود ندارد، اما در اغلب موارد، ریزش موی بچه‌ها موقتی است. احتمال خوبی وجود دارد که فرزند شما ظرف یک سال دوباره سری پر از مو داشته باشد.

مراقبت از موی کودکان در هنگام ریزش

• از یک شامپوی ملایم ساخته شده برای نوزادان استفاده کنید. این شامپوها برای پوست سر نوزاد تازه متولد شده تحریک پذیری کمتری ایجاد می کند.
• در حمام کردن نوزاد زیاده روی نکنید . فقط باید هفته ای ۲ تا ۳ مرتبه پوست سر کودک خود را خیس کنید. در صورت افراط در شستن موها ی نوزاد خطر خشک شدن پوست سر وجود دارد.
• سر کودک و موهای مرطوب شده او را به آرامی ماساژ دهید و فشار زیادی وارد نکنید.
• اگر پوسته های بزرگ کنده شده را در روی پوست سر مشاهده می کنید و می خواهید این پوسته ها را از بین ببرید ، از یک برس نرم استفاده کنید. اما هیچوقت به شدت با این پوسته ها برخورد ننمایید زیرا در نهایت خود به خود برطرف می شود.

کلام آخر

مشاوره می تواند به کودکان کمک کند تا با کچلی کنار بیایند. از متخصص کودکان خود بخواهید که مشاوری که در این زمینه تخصص دارد را به شما معرفی کند.

ریزش موی کودک اغلب جدی یا تهدید کننده زندگی نیست ولی تاثیر زیادی بر عزت نفس و احساسات فرزند شما می گذارد. درمان ریزش مو در کودکان در دسترس است اما ممکن است نیاز به آزمون و خطا داشته باشد تا به روش درستی دست پیدا کنیم.

با پزشک کودک خود همراه شوید تا به راه حل درستی دست پیدا کرده و به فرزند خود کمک کنید تا ظاهر و حس بهتری داشته باشد.