علت پوسته پوسته شدن بدن نوزاد و درمان آن

مادران با درصد بسیار بالاتری نگران سلامتی فرزند خود هستند و به همین دلیل روزانه به میزان زیادی بدن و اندام های نوزاد خود را بررسی می کنند. همین امر باعث می شود گاهی هر تغییری در بدن نوزاد آن ها را نگران کرده و اضطرابشان را بیشتر کند. یکی از این مشکلات که اکثر مادران در همان روزهای آغازین تولد با آن مواجه می شوند پوست ریزی نوزاد است. این پوسته پوسته شدن بدن نوزاد ممکن است به میزان بسیار کم یا با درصد بسیار بالایی اتفاق بیفتد. برای اینکه از نگرانی شما کمی کاسته شود و بتوانید این مشکل و دلایل به وجود آمدن آن را بهتر بشناسید در این مقاله در مورد علائم، علل و روش های درمان پوست ریزی نوزاد از نظر علم پزشکی، طب سنتی و درمان های خانگی صحبت خواهیم کرد.

پوست نوزاد تازه متولد شده بسیار حساس است. هنگامی که نوزاد تحریک می شود، چه از روی گرسنگی و چه با فشار انگشت، لکه های قرمز وسیع یا پراکنده ای بر روی بدنش ظاهر می شود که گاهی در برخی از قسمت ها مدت زمان بیشتری باقی می ماند.

در هنگام تولد پوششی روغنی به نام وِرنیکس پوست را فرا گرفته است. گرچه مقدار بیشتر ورنیکس در اولین حمام نوزاد با لیف می ریزد اما کمی از آن در پشت گوش ها و چین های کفل باقی می ماند. در حقیقت از بین بردن وِرنیکس به هیچ وجه لازم نیست. ورنیکس ممکن است جذب پوست شود. برخی معتقدند که ورنیکس حاوی مواد ضد باکتری است. موهای بلند روی بدن نوزاد نیز معمولاً در طی چند هفته اول می ریزند. پوست صاف و درخشانی را که بعدها در نوزاد می بینیم پس از گذشت هفته ها ایجاد می شود.

آیا پوسته پوسته شدن بدن نوزاد طبیعی است؟

شکل ظاهری نوزاد تازه متولد شده (از جمله پوست او) می تواند در هفته های اول تولد دستخوش تغییرات بسیار زیادی شود. به عنوان مثال، موهای نوزاد می تواند تغییر رنگ دهد و ممکن است رنگ آن روشن یا تیره تر شود.

در چند روز اول پس از تولد نوزاد و قبل از خروج از بیمارستان یا چند روز پس از بازگشت به خانه، احتمالاً متوجه پوسته پوسته شدن پوست نوزادتان، به ویژه در کف پا و قوزک پا شده اید، گویا در حال پوست انداختن است؛ اما مطمئن باشید که لایه‌های زیرین پوست نوزاد، سالم، نرم و به اندازه کافی مرطوب است.

مقدار لایه برداری متفاوت است و به این بستگی دارد که نوزاد نارس باشد، یا به موقع به دنیا آمده یا دیررس باشد. هرچه نوزاد هنگام تولد مقدار بیشتری ورنیکس بر روی پوست خود داشته باشد، احتمالا شدت پوسته ریزی او کمتر خواهد بود. نوزادان نارس ورنیکس بیشتری دارند، بنابراین این نوزادان اغلب کمتر از نوزادی که در ۴۰ هفته یا بعد از آن متولد شده باشد، لایه برداری پوست خواهند داشت. در هر صورت، مقداری خشکی و لایه برداری پوست بعد از تولد طبیعی است. پوسته پوسته شدن پوست به خودی خود از بین می رود و معمولاً به مراقبت ویژه نیاز ندارد.

پوست ریزی نوزاد چیست و پوست کدام اندام‌ ها درگیر آن می شوند؟

اکثر افراد انتظار دارند نوزاد تازه متولد شده پوستی کاملا نرم و بی عیب و نقص داشته باشد؛ اما واقعیت این است که تغییرات ناگهانی در شرایط محیطی نوزادی که تازه از شکم مادر درآمده است باعث بسیاری از واکنش ها در بدن او می شود که بسیاری از آن ها نیز طبیعی است. یکی از این واکنش ها پوست ریزی نوزاد یا Newborn skin peeling است. در چنین شرایطی پوست نوزاد خشک به نظر می رسد، پوسته پوسته می شود و شروع به ریزش می کند. این مشکل ممکن است برای نقاط مختلفی از بدن نوزاد پیش بیاید. اما اندام هایی که احتمال درگیری آن ها بیشتر است عبارتند از:

• پوسته ریزی ابرو نوزاد
• پوسته ریزی سر نوزاد ( Cradle cap )
• پوسته ریزی صورت نوزاد
• پوسته ریزی دست ها و پاها
• پوسته ریزی شکم و کمر

علائمی که همراه با این مشکل ممکن است خود را نشان دهند نیز می تواند شامل التهاب، خارش و دانه های چرکی و گاهی تب و احساس نارحتی نوزاد باشد.

علت پوسته پوسته شدن نوزاد چیست ؟

در اکثر مواقع علت پوسته پوسته شدن بدن نوزاد تازه متولد شده چندان مهم و جدی نیست و پس از چند روز بر طرف می شود. اما در برخی از مواقع نیز مشکلاتی باعث پوست ریزی نوزاد شده اند که باید به خوبی بررسی شده، حل شوند تا این مشکل به طور کل بر طرف شود. برخی از مهمترین علل پوسته ریزی نوزادان در ادامه بیان شده است:

• خشکی پوست نوزاد:

اگر کودک شما به صورت ذاتی پوستی خشک داشته باشد یا در اثر عوامل مختلف مانند خشک بودن محیط و مواجهه طولانی مدت با آب پوستی خشک پیدا کند، در اکثر مواقع به پوست ریزی نوزاد مبتلا می شود. در چنین شرایطی پوسته پوسته شدن بدن نوزاد معمولا علائم دیگری ندارد.

• لمس پوست صورت و بدن نوزاد:

پوست نوزاد به خصوص در هفته های اول تولد بسیار حساس است. بنابراین هر گونه تماس با دست های آلوده و کثیف، بوسه و ریختن آب دهان روی صورت می تواند باعث تحریک و پوست ریزی نوزاد شود.

• شرایط محیطی:

نوزادی که تازه به دنیا آمده است پوست بسیار حساسی دارد و در مواجهه به کمترین میزان آلودگی، دود سیگار و قلیان، هوای خشک محیط، برخورد مستقیم با هوای برخی وسایل گرمایشی و سرمایشی پوستش خشک شده و پوسته پوسته می شود. در چنین شرایطی ممکن است پوسته ریزی همراه با التهاب و قرمزی پوست باشد.

• اگزما و پسوریازیس:

اگزما ( Eczema ) و پسوریازیس ( Psoriasis ) دو بیماری پوستی هستند که ممکن است ژنتیک یا عوامل محیطی در بروز آن نقش داشته باشد. همچنین بروز آن ها ممکن است از همان هفته های آغازین پس از تولد شروع شود. اگر پوست ریزی نوزاد همراه با التهاب، تورم و خارش بود امکان دارد نوزاد به این دو بیماری مبتلا شده باشد.

• ایکتیوز ( Ichthyosis ):

این بیماری در دسته بیماری های پوستی ژنتیکی جای می گیرد که معمولا در دوران نوزادی خود را به صورت پوسته پوسته شدن بدن نوزاد و خشکی و خارش خود را نشان می دهد. همچنین ممکن است به صورت لکه های سفید، خاکستری یا قهوه ای نیز بروز کند.

• آلرژی:

نوزاد تازه به دنیا آمده ممکن است به خیلی چیزها آلرژی و حساسیت نشان بدهد. این می تواند شامل لباس، شیر، شوینده و حتی پوشک باشد. در چنین شرایطی همراه پوست ریزی نوزاد التهاب نیز پیش می آید.

• کلاهک گهواره ای:

اگر پوسته ریزی در ناحیه سر کودک اتفاق بیفتد نشان دهنده این است که نوزاد به کلاهک گهواره ای (  Cradle Cap) مبتلا شده است. این مشکل نیز معمولا جدی نیست و به خودی خود حل می شود. اما باید مراقب علائم باشید و با وخیم شدن آن ها به پزشک مراجعه کنید.

درمان پوسته ریزی نوزادان توسط پزشک

اگر برای درمان پوست ریزی نوزاد به پزشک مراجعه کنید می بینید که در اکثر مواقع پزشک داروی خاصی را تجویز نمی کند. به جای آن ممکن است شوینده های مناسب و کرم های مرطوب کننده برای کم کردن علائم به شما پیشنهاد بدهد. اما در مواقعی که علت این مشکل اگزمای نوزادی یا بیماری های ژنتیکی باشد ممکن است از پماد کورتیزون یا پمادهای استروئیدی و در موارد نادر از آنتی بیوتیک ها استفاده کند.

درمان پوست ریزی نوزاد در طب سنتی

در طب سنتی پزشکان متخصص سعی دارند با توصیه هایی مربوط به طبع افراد و مصرف داروهای گیاهی مشکلات افراد را حل کنند. در صورت تمایل می توانید این دستورات را نیز پی بگیرید. اما باید دقت کنید از آنجایی که شرایط نوزاد حساس بوده و پوستی به شدت حساس و لطیف دارد، برای گرفتن دستورات درمانی نزد بهترین پزشکان متخصص در این زمینه بروید و از خوددرمانی نیز خودداری کنید. برخی از این توصیه ها نیز شامل موارد زیر می باشند:

• برخی از متخصصین طب سنتی به مادران توصیه می کنند که از خوردن غذاهایی که پر ادویه هستند، طبعی بسیار گرم و خشک دارند پرهیز کنند. چرا که چنانچه نوزاد شیر مادر را بخورد ممکن است شیر مادر باعث بدتر شدن شرایط نوزاد شود.
• جوی دو سر را بپزید و پوست نوزاد را با آب خارج شده از آن بپوشانید. اینکار به کنترل خارش و پوسته پوسته شدن بدن نوزادان کمک می کند.
• اگر نوزاد به اگزمای نوزدای مبتلاست بهتر است مادر از خوردن مواد آلرژی دار مانند گوجه، بادمجان، تخم مرغ و غیره خودداری کند.

درمان های خانگی پوست ریزی نوزادان

همانطور که گفتیم در بسیاری از مواقع این پوست ریزی نوازد پس از مدتی بر طرف می شود. اما مشکل اینجاست که برخی از والدین با انجام کارهایی و عدم رعایت برخی از موارد، هیزم در آتش این بیماری ریخته و روند بهبودی نوزادشان را کند می کنند. اما باید بدانید رعایت بسیاری از نکات و اصول در خانه می تواند به بهبودی پوسته پوسته شدن بدن نوزاد کمک کرده و شرایط را برای شما راحت تر کند. اصولی که در زیر می گوییم توصیه پزشکان برای درمان خانگی پوسته ریزی نوزادان است:

• از کشیدن حوله یا دستمال روی پوست نوزاد خودداری کنید.
• حتما از یک مرطوب کننده مناسب که می تواند شامل روغن بچه یا کرم مخصوص برای نوزادان باشد استفاده کرده و بدن نوزاد را هر روز به خصوص پس از حمام به آن آغشته کنید.
• مراقب باشید که نور مستقیم خورشید به بدن کودک نتابد؛ چراکه در این شرایط احتمالا پوست با تابش نور خورشید ملتهب می شود و می سوزد.
• زمان حمام نوزاد را به حداقل کاهش داده و از لمس کردن بیش از حد پوست در حمام خودداری کنید.
• برخی از نوزادان به شیری که به آن ها می دهید حساس هستند. بنابراین باید به این موضوع توجه کنید و در صورت بروز این مشکل نوع شیر را تغییر دهید.
• با روغن هایی مانند روغن آفتابگردان، روغن آووکادو و روغن هسته انگور پوست نوزاد خود را چرب کنید.
• هنگام حمام کردن نوزاد از آب خیلی داغ استفاده نکنید.
• از مصرف مواد شیمیایی مخصوص بزرگسالان اجتناب کنید.
• از نوزاد تازه متولد شده در برابر هوای سرد محافظت کنید.
• از دستگاه های بخور استفاده کنید.

نحوه پیشگیری از پوست ریزی نوزاد

اگر پیش از به دنیا آمدن فرزند بدانیم چه کارهایی را باید انجام دهیم و از استفاده چه محصولاتی برای نوزادمان پرهیز کنیم، می توانیم تا حدود بسیار زیادی از پوسته ریزی بدن نوزاد جلوگیری کنیم. برخی از این نکات پیشگیرانه را در ادامه شرح خواهیم داد:

• از صابون ها و شامپوهای بزرگسالان برای پوست نوزاد استفاده نکنید.
• از زدن پودرها و عطر و ادکلن به پوست بدن نوزاد بپرهیزید.
• در فصول مختلف سال از پوشاندن لباس های زیاد به نوزاد خودداری کنید، اینکار باعث تعریق زیاد و تحریک پوست نوزاد می شود.
• از پوشاندن لباس های پشمی به خصوص زمانی که پوست ریزی نوزاد به دلیل اگزما است خودداری کنید. این لباس ها پوست نوزاد را تحریک می کنند.
• محیط اطراف نوزاد را مرطوب و پاکیزه و به دور از آلودگی و دود دخانیات نگه دارید.
• از حمام کردن بیش از اندازه نوزاد خودداری کنید.
• سعی کنید آب کلردار به بدن نوزاد شما نرسد. در اینصورت باید به سرعت بدن او را با آب تصفیه شده بشویید.
• به شوینده هایی که برای شستن لباس نوزاد استفاده می کنید دقت کنید. این شوینده ها نباید قوی و با بوی عطر باشند و بهتر است از نوع مخصوص نوزاد آن ها استفاده کنید.
• آلودگی های روی پوست نوزاد را روزی دوبار با استفاده از یک دستمال مرطوب مرغوب تمیز کنید.

سوالات متداول والدین در مورد پوست ریزی نوزاد

آیا زمان به دنیا آمدن در میزان پوسته ریزی پوست نوزاد تاثیر دارد؟

پیش از پاسخ به این سوال باید در کمی در مورد مایع روغنی شکل که پس از تولید روی بدن نوزاد وجود دارد صحبت کنیم. این مایع ورنیکس ( Vernix caseosa ) نام دارد و از بدن نوزاد در برابر خشکی هوا، آلودگی ها و تغییرات محیطی محافظت می کند. میزان بسیار زیادی از آن، پس از تولد و زمانی که نوزاد را شستشو می دهند از بین می رود. هر چقدر نوزاد دیرتر به دنیا بیاید ورنیکس روی بدن او نیز کمتر است. به همین دلیل است که نوزادان زودرس کمتر دچار پوست ریزی نوزاد می شوند.

این را نیز در نظر بگیرید که امروزه متخصصین معتقدند اگر بلافاصله پس از تولد ورنیکس از روی بدن شسته نشود، از میزان این حساسیت ها و پوسته پوسته شدن بدن نوزاد کاسته می شود.

زنگ خطر پوسته پوسته شدن پوست نوزاد چیست؟

در اکثر مواقع پوست ریزی نوزاد امری طبیعی است و با به دنیا آمدن شروع شده و پس از چند هفته بر طرف می شود. اما اگر این عارضه طولانی شد، و یا شدت پوسته ریزی نوزاد بیشتر شد، علائم دیگری که در بالا در مورد بیماری های مختلف مانند اگزما یا پسوریازیس گفتیم به آن اضافه شد بهتر است هر چه سریع تر به دکتر متخصص پوست مراجعه کنید. همچنین با دیدن علائمی مانند تورم، ایجاد زخم در بدن نوزاد، آلرژی های شدید و تنگی نفس، بروز تب، عدم توانایی در خوردن شیر و ایجاد تاول های چرکین باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

از چه کرم، لوسیون و روغنی برای بدن نوزاد استفاده نکنیم؟

برخی از مادران از کرم های مختلف با مارک های متفاوت برای بدن نوزادشان استفاده می کنند. برخی دیگر نیز از همان روغن های گیاهی که برای پوست خود استفاده می کنند به بدن نوزاد نیز می زنند. برخی از این محصولات خود باعث پوست ریزی نوزاد می شود. به طور کلی نباید از کرم ها و لوسیون هایی که بو دارند و مخصوص پوست بزرگسالان هستند استفاده کنید. همچنین از مصرف برخی از روغن های گیاهی مانند روغن خردل، روغن زیتون، روغن بادام تصفیه نشده نیز باید اجتناب کنید.