راهنما و زمان انتخاب پزشک اطفال

والدین باید از هفته‌ها قبل از تولد نوزاد، به دنبال انتخاب یک پزشک خوب برای کودکشان باشند. انتخاب صحیح پزشک کودکان یک تصمیم مهم برای کودکتان است، شما در سال اول حداقل شش بار برای انجام کارهای روتین نوزاد، به مطب پزشک مراجعه خواهید کرد. کار متخصص اطفال در این دوران این است که مراقبت‌های اولیه ضروری از کودکتان را انجام دهد و شما را در مورد بسیاری از تصمیماتی که در مورد محافظت از سلامت فرزندتان می‌گیرید، راهنمایی کند.

متخصص اطفال کیست؟

متخصص اطفال پزشکی است که در معالجه نوزادان، کودکان و نوجوانان تخصص دارد. مراقبت از كودك مي تواند قبل از شروع بارداری آغاز شده و در طی بارداری و پس از آن ادامه يابد.

کودکان به هنگام بزرگ شدن، تغییرات سریع جسمی، عاطفی و رفتاری را تجربه می کنند. کودکان و نوجوانان نیازهای پزشکی خاصی دارند که ممکن است خارج از تخصص پزشکانی باشد که به طور عمده بزرگسالان را معالجه می کنند. متخصصان اطفال این واقعیت را درک کرده و وضعیت سلامت کودک را بر اساس محدوده طبیعی سنی شان ارزیابی می کنند.

• متخصصان اطفال آموزش های ویژه ای در زمینه نیازهای جسمی، عاطفی و رفتاری کودکان دارند.
• متخصصان اطفال فقط کودکان را می بینند، بنابراین آنها اغلب تجربه بیشتری در شناخت و درمان بیماری های دوران کودکی دارند.
• اگر کودک شما قبل از موعد به دنیا آمده است یا دارای یک بیماری سلامتی است که نیاز به نظارت دقیق دارد، ممکن است پزشک متخصص اطفال مراقبت های تخصصی تری را برای شما فراهم کند.

وظیفه متخصص کودکان چیست؟

متخصص کودکان تا ۵ سالگی بارها کودک شما را معاینه می‌کند تا از وضعیت سلامت جسمی و ذهنی کودک مطمئن شود. پس از ۵ سالگی، متخصص اطفال فرزند شما را به صورت سالیانه معاینه می‌کند و وضعیت سلامت جسمی و روحی او را مورد بررسی قرار می‌دهد.

به صورت کلی متخصص اطفال کارهای زیر را انجام می‌دهد:

• معاینات فیزیکی و بدنی
• واکسیناسیون کودک
• درمان جراحات از جمله شکستگی و دررفتگی
• ارزیابی رشد جسمی، عاطفی و اجتماعی کودک
• تجویز داروهایی مانند تسکین دهنده درد و آنتی بیوتیک
• ارائه مشاوره تغذیه و تناسب اندام
• ارائه مشاوره های بهداشت عمومی و مراقبتی
• تشخیص و درمان بیماری های مختلف
• مرتبط کردن خانواده ها با سایر فوق متخصصین اطفال در صورت نیاز

متخصصان اطفال طیف وسیعی از خدمات مرتبط با سلامت کودکان و نوجوانان را انجام می‌دهند. دکتر کودکان بعد از دوره تخصصی می‌تواند برای دریافت فوق تخصص اقدام کند، برای مثال فوق تخصص قلب کودکان یا فوق تخصص غدد کودکان و غیره.

ویژگی‌های متخصص اطفال خوب چیست؟

در انتخاب دکتر کودکان باید فاکتورهای زیادی را مدنظر قرار دهید. یک دکتر کودکان خوب ویژگی‌های زیر را دارد:

• شخصیت خوبی دارد! صحبت‌کردن با یک متخصص اطفال خوب بسیار آسان است! او به صورت واضح و شفاف همه سؤالات شما را پاسخ می‌دهد و نگرانی‌های شما را درک می‌کند و به اندازه خودتان دلسوز کودکتان است.
• در مورد آخرین پیشرفت‌های پزشکی اطلاع دارد و همیشه مهارت خود را به روز می‌کند.
• یک دکتر کودکان خوب درک می‌کند که نقش او مدیریت مشکلات پزشکی و حمایت از والدین در دوران سخت بیماری فرزندشان است و این نقش را به‌خوبی ایفا می‌کند.
• یک متخصص کودکان خوب، هنگام صحبت‌کردن سن کودک را در نظر می‌گیرد و با دقت به احساس او در مورد داشتن بیماری یا تحت درمان بودنش گوش می‌دهد و سعی می‌کند احساس خوبی به کودک منتقل کند.
• بهترین پزشکان اطفال از والدین می‌خواهند که نقش فعالی در کمک به بهبود فرزندان، یادگیری مهارت‌های جدید و رشد شاد و سالم داشته باشند. آنها اطلاعات مفیدی در مورد رشد و سلامت کودک به والدین می‌دهند تا به بهترین شکل ممکن ایفای نقش کنند.

یک دکتر اطفال خوب علاوه بر دانش و مهارت کافی باید بتواند ارتباط خوبی با کودک برقرار کند و والدین کودک را به‌درستی راهنمایی کند.

نکات مهم در انتخاب پزشک کودکان

• به مدارک علمی پزشک توجه کنید

داشتن مدارج علمی و دانشگاهی معتبر یکی از مهم‌ترین عواملی است که باید در هنگام انتخاب پزشک متخصص اطفال در نظر بگیرید. این مدارک به شما می‌گوید که پزشک آموزش، مهارت و تجربه لازم را برای ارائه خدمات درمانی برای فرزند شما دارد. پزشکانی که از دانشگاه‌های معتبر فارغ‌التحصیل شده‌اند و دوره‌های مرتبط با کودکان را نیز علاوه بر دروس دانشگاه پشت سر گذاشته‌اند، باید در اولویت انتخاب شما باشند. همچنین تحقیق کنید که پزشک موردنظر سابقه سوءاستفاده یا اقدامات انضباطی را نداشته باشد.

• تجربه پزشک متخصص اطفال را در نظر بگیرید

والدین برای همه‌چیز از پزشک متخصص اطفال کمک می‌گیرند، از ویزیت‌های معمولی جهت ارزیابی سلامت جسمی کودک گرفته تا بررسی هرگونه بیماری، حساسیت و آسیب‌دیدگی؛ بنابراین تجربه کار متخصص کودکان بسیار اهمیت دارد. هرچه قدر یک پزشک کودکان تجربه بیشتری داشته باشد، عملکرد او در تشخیص و درمان بهتر خواهد بود.

مثلاً اگر فرزند شما وضعیت خاصی مانند ADHD دارد، از پزشک بپرسید که تا به‌ حال چند بیمار مبتلا به این بیماری را معالجه کرده است. اگر می‌دانید که فرزند شما به یک درمان خاص نیاز دارد، تحقیق کنید که این پزشک چند بار آن را انجام داده است. در مورد میزان عوارضی که پزشک با آن مواجه شده هم باید بدانید.

• از به روز بودن پزشک کودکان مطمئن شوید

پزشکی و روش‌های مراقبت‌های بهداشتی به‌سرعت در حال تغییر هستند و قرارگرفتن پزشک کودکان در جریان تحقیقات جدید، ارائه بهترین و به‌روزترین خدمات از سوی او را تضمین می‌کند. به‌عنوان‌مثال، قبلاً به والدین گفته می‌شد كه پس از هر بار تغییر پوشك، بند ناف نوزاد را با الكل تمیز كنید، اما مطالعات اخیر نشان می‌دهد كه این عمل درواقع می‌تواند روند بهبود طبیعی را به تأخیر بیندازد. روش فعلی تمیز و خشک نگه‌داشتن منطقه تا حد ممکن و استفاده از آب ساده و خشک‌کردن آن با یک پارچه تمیز است.

• جنسیت پزشک را در نظر بگیرید

قطعاً نوزاد یا کودک نوپای شما اهمیتی نخواهد داد که پزشک مرد باشد یا زن! اما شما می‌بایست به سال‌های بعد هم فکر کنید. به‌عنوان‌مثال، خجالت یا ترس از معاینه لگن یا معاینه سینه ممکن است دلیلی باشد که یک دختربچه، پزشک زن را ترجیح دهد. پسربچه‌ها نیز از یک سنی به بعد ممکن است با پزشک زن راحت نباشند. برخی از والدین هم به دلایل مذهبی در انتخاب جنسیت پزشک حساس هستند. البته بعضی از والدین و کودکان هم هستند که کلاً نسبت به این موضوع حساس نیستند؛ اما پیش‌بینی این موضوع کار ساده‌ای نیست و شاید بهتر باشد که جانب احتیاط را رعایت کنید.

• فضای مطب پزشک کودکان را در نظر بگیرید

در صورت داشتن یک کودک شیرخوار یا کودک بسیار خردسال، ممکن است لازم باشد که زمان زیادی را در مطب پزشک کودکان بگذرانید. برای همین بهتر است که دسترسی به مطب برایتان راحت باشد. همچنین باید فضای مطب را ازنظر امکانات و فضای نشستن بررسی کنید. بررسی کنید چقدر باید منتظر بمانید تا دکتر را ببینید و اینکه آیا مطب دکتر، منطقه بازی کودک یا هر چیز دیگری برای سرگرم کردن بچه‌ها دارد یا نه.

آیا سالن‌های انتظار جداگانه برای بیماران و مراجعین سالم دارد یا نه؟ کارمندان دفتر با شما و سایر والدین و بیماران چگونه رفتار می‌کنند؟ آیا پزشک ابزارهای کافی برای تشخیص و معالجه کودکان را در مطبش دارد؟ در مورد در دسترس بودن پزشک در خارج از مطب و در هنگام مرخصی، حتماً سؤال کنید؛ زیرا بارها پیش می‌آید که به حدی نگران سلامت کودکتان می‌شوید که نیاز دارید در خارج از ساعت مطب، از پزشک سؤال بپرسید.

• توانایی برقرار کردن ارتباط با پزشک را ارزیابی کنید

یک متخصص اطفال خوب می‌داند که چگونه به شما و فرزندتان گوش دهد و این بخشی از شرح وظایف پزشک متخصص اطفال است. آن‌ها نیازهای منحصربه‌فرد والدین و خانواده‌های جوان را درک می‌کنند و می‌توانند نگرانی‌ها و ترس‌های آن‌ها را برطرف کنند و اطلاعات موردنیاز آنان را در زمان مناسب، به آن‌ها ارائه کنند. شما کسی را می‌خواهید که بتواند صادقانه صحبت کند و هر آنچه در زمینه مراقبت از فرزندتان نیاز است با شما مطرح کند؛ بنابراین یک پزشک متخصص اطفال را انتخاب کنید که بتوانید با او راحت صحبت کنی.

وقتی برای اولین بار با متخصص اطفال آشنا شدید، یک سؤال از او بپرسید و توجه کنید که وی چگونه پاسخ می‌دهد. آیا او از سؤالات شما استقبال می‌کند و به روش‌هایی که می‌توانید درک کنید به آن‌ها پاسخ می‌دهد؟ پزشکتان باید برخورد دوستانه‌ای با شما داشته باشد و به شما احترام بگذارد، همان‌طور که شما نیز همین وظایف را در قبال او دارید.

• ببینید که پزشک با بیمه شما قرارداد دارد یا خیر

پوشش بیمه نیز یک موضوع مهم در انتخاب پزشک کودکان است. برای برخورداری از بیشترین مزایای بیمه و پرداخت کمترین هزینه برای مراقبت از کودکتان، لازم است یک پزشک متخصص اطفال را انتخاب کنید که با بیمه شما قرارداد داشته باشد. درصورتی‌که پزشک با بیمه شما قرارداد نداشته باشد و شما بیمه تکمیلی داشته باشید، هنوز هم می‌توانید هزینه‌ها را از بیمه دریافت کنید که البته آن هم دردسرهای خودش را دارد! به همین علت ترجیح اکثر والدین این است که به پزشکی مراجعه کنند که با بیمه آن‌ها قرارداد داشته باشد.

تفاوت بین درمان بزرگسالان و اطفال چیست؟

تفاوت‌های قابل توجهی بین درمان بزرگسالان و کودکان وجود دارد. اندازه بدن کودکان کوچک‌تر و اندام‌های داخلی آنها ظریف‌تر و نابالغ است؛ بنابراین یک نوزاد یا کودک از نظر فیزیولوژیکی به طور اساسی با بزرگسالان متفاوت است. تفسیر دکتر اطفال از علائم، تشخیص و تجویز داروها و سایر درمان‌ها همگی تحت تأثیر سن بیمار است. درمورد بزرگسالان این چالش بسیار کمتر است. یک دکتر اطفال می‌تواند بزرگسالان را هم معاینه و درمان کند اما برای کودکان، بخاطر حساسیت‌های فیزیولوژی بهتر است که به متخصص اطفال مراجعه شود.

نقایص مادرزادی، مشکلات ژنتیکی و مسائل مربوط به رشد برای متخصصان اطفال نگران‌کننده است. علاوه‌براین اطفال در اکثر حوزه‌های قضایی نمی‌توانند برای خود تصمیم بگیرند. مسائل مربوط به حریم خصوصی، مسئولیت قانونی و رضایت آگاهانه باید در هر درمان اطفال در نظر گرفته شود و با هماهنگی و رضایت صددرصد والدین کودک صورت گیرد.

انواع متخصصین پزشک اطفال

بسیاری از متخصصان اطفال به عنوان پزشکان مراقبت های اولیه کار می کنند. این نوع پزشک متخصص اطفال معاینات منظم مربوط به سلامتی را انجام می دهند. آنها همچنین طیف گسترده ای از شرایط بهداشتی عمومی را تشخیص داده و درمان می کنند، واکسیناسیون انجام داده و توصیه های بهداشتی مناسبی به کودکان و والدین یا مراقبانشان ارائه می دهند.

سایر متخصصان کودکان در درمان بیماری ها یا محدوده های سنی خاص تخصص دارند. نمونه هایی از زمینه های تخصصی اطفال شامل موارد زیر است:

متخصصان طب نوجوانان : بر مراقبت در دوران نوجوانی، در حدود ۱۱ تا ۲۱ سالگی تمرکز می کنند.

متخصصین اطفال مراقبت های ویژه : به تیم هایی از متخصصان مراقبت های بهداشتی که به درمان کودکان در شرایط بهداشتی ناپایدار یا بحرانی می پردازند کمک می کنند. این متخصصین اطفال معمولاً در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان ها مستقر هستند.

متخصصان اطفال تکاملی- رفتاری : تکامل رفتاری کودکان و نوجوانان را ارزیابی می کنند. متخصصان این رشته مشکلات تکاملی، یادگیری و رفتاری را در کودکان و نوجوانان تشخیص داده و درمان می کنند.

متخصصان اطفال با تخصص کودک آزاری : آموزش، تجربه و مهارت تخصصی مورد نیاز برای بررسی مورد سوءاستفاده یا غفلت واقع شدن کودک را دارند.

متخصصان انکولوژی کودکان : در تشخیص و معالجه انواع مختلف سرطان در کودکان تخصص دارند.

متخصص قلب و عروق کودکان : بیماریهای مختلف قلبی را در کودکان تشخیص داده و درمان می کند.

متخصصان ریه کودکان : کودکانی که مشکلات تنفسی و بیماری های ریه دارند را تشخیص داده، درمان و مدیریت می کنند.

متخصصان روماتولوژی کودکان : به درمان کودکان و نوجوانان با اختلالات اسکلتی عضلانی مانند آرتریت روماتوئید کودکی و درد مزمن می پردازند.

نفرولوژیست های کودکان : در درمان شرایطی که بر دستگاه ادراری تأثیر می گذارد، از جمله عفونت های ادراری و بیماری های کلیوی تخصص دارند.

متخصصان مغز و اعصاب کودکان : اختلالات عصبی را در کودکان درمان و مدیریت می کنند. شرایط عصبی که در دوران کودکی وجود دارند ممکن است در بزرگسالی پایدار باشد. متخصصان مغز و اعصاب اطفال بر مراقبت کودکان از زمان تشخیص تا نوجوانی نظارت می نمایند.

متخصصان نوزاد : به مراقبت از نوزادان قبل، حین و بعد از تولد می پردازند. آنها همچنین نوزادان نارس و نوزادان در مراقبت های ویژه را درمان می کنند.

متخصصان گوارش اطفال : مراقب سلامت دستگاه گوارش کودکان هستند.

متخصصین غدد اطفال : بر دستگاه درون ریز و هورمون هایی که بدن نوزاد تولید می کند تخصص دارند. متخصص غدد ممکن است در کودکان شرایط مختلفی از جمله دیابت کودکان را درمان کند.

نتیجه‌گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

همیشه یک ضرب المثل قدیمی در میان موارد پزشکی خودنمایی می‌کند که می‌گوید پیشگیری بهتر از درمان است! مراقب سلامتی کودک خود باشید زیرا این انسان کوچک، بامزه و دوست‌داشتنی بسیار ظریف و حساس است و به دلایل مختلفی ممکن است سلامتی‌اش به خطر بیفتد. حتی اگر احساس می‌کنید کودکتان مشکل خاصی ندارد برای پیشگیری از مشکلات احتمالی، سعی کنید هر ۶ ماه یا یک سال یک‌بار فرزندتان را پیش دکتر کودکان ببرید تا به صورت کامل چکاپ شود و از نظر سلامت روانی و فیزیکی، رشد ذهنی و جسمی مورد ارزیابی قرار گیرد.